Bioetyka w działaniu

W ramach seminarium proponuję autorski przegląd najciekawszych zagadnień z dziedziny bioetyki. Refleksja o charakterze etycznym zostanie poszerzona o zagadnienia prawne i rozważania socjologiczno-polityczne. Będziemy więc mówić o standardach etycznych w medycynie, ale interesować nas będzie także to, w jaki sposób standardy te są tworzone, następnie tłumaczone na język prawa i w końcu egzekwowane.

W pierwszym semestrze proponuję rozmowę o przemianach, jakie w ostatnim półwieczu zaszły w sposobie uprawiania medycyny oraz o wpływie, jakie zmiany te miały na pacjentów i lekarzy. Poddamy analizie pojęcie świadomej zgody – pod kątem możliwości, jakie wraz z jego wprowadzeniem otworzyły się przed pacjentami, ale także ograniczeń wynikających z wąskiego ujęcia autonomii na gruncie praktyki medycznej.
Wspólnie zastanowimy się także nad tym, czy nasze dzisiejsze autonomiczne decyzje mogą być rzutowane w przyszłość. Dyskutować więc będziemy na temat rozmaitych form tzw. dyrektyw na przyszłość, czyli usankcjonowanych prawnie sposobów na zapewnienie sobie, że nasze życzenia odnośnie rodzaju i zakresu opieki medycznej będą respektowane także w przyszłości.
Porozmawiamy też o tym, czy istnieją rozsądne ograniczenia, jakim powinna podlegać autonomia pacjentów – co zrobić z tymi, którzy na skutek choroby bądź własnego stylu życia stanowią zagrożenie zdrowotne dla siebie lub innych osób?
Zadamy sobie także pytanie o to, czy autonomii pacjentów powinna, jak postulują niektórzy, odpowiadać równie szeroka autonomia lekarzy – czy lekarzowi wolno jest odmówić wykonania zabiegu, którego pragnie pacjent, a jeśli tak, z jakich powodów może to uczynić? Podyskutujemy też o „klauzuli sumienia” – szczególnym rozwiązaniu prawnym, które stało się obecnie przedmiotem sporów i które budzi wiele skrajnych emocji.
Na zakończenie zadamy sobie pytanie o naturę zawodu lekarza oraz zakres obowiązków związanych z jego wykonywaniem. W szczególności interesować nas będzie pytanie o zakres praw pracowniczych przysługujących lekarzom, a w tym prawo do strajku. Liczne i różnorodne formy protestów podejmowanych przez przedstawicieli zawodów medycznych w ciągu ostatniego dziesięciolecia uczyniły to pytanie szczególnie aktualnym.

W drugim semestrze będę chciała stworzyć dla Państwa autorski przewodnik po najciekawszych zagadnieniach współczesnej bioetyki. Powrócimy więc do jednego z najbardziej znanych i najczęściej dyskutowanych sporów w dziedzinie bioetyki, jakim jest spór o moralną dopuszczalność przerywania ciąży. Zamiast jednak powtarzać dobrze znane argumenty obu stron sporu, przyjrzymy się historii polskich regulacji prawnych w tej dziedzinie oraz czynnikom społecznym i politycznym, które decydowały o treści tych przepisów. Postaramy się zbadać, czy ustawodawstwo i praktyka sprzed roku 1993 były rzeczywiście tak liberalne jak to się nieraz twierdzi oraz jak wygląda dzisiejsza praktyka w tym zakresie, pod rządami znacznie bardziej restrykcyjnej ustawy.
W drugiej kolejności będę chciała wraz z Państwem przyjrzeć się istocie dyskusji o moralną ocenę medycznych ingerencji w sferę ludzkiej prokreacji. Będziemy rozmawiać o in vitro, ale także o innych formach „nietypowych rodzin” i źródłach społecznego oporu przeciwko przyznaniu im prawa do istnienia.
Przyjrzymy się też bliżej genetyce, z rozwojem której wiąże się obecnie ogromne nadzieje, ale która budzi także szereg zastrzeżeń i lęków. Będziemy mówić o testach prognostycznych i ich rozmaitych formach oraz o etycznych standardach nakładanych na sposób ich wykonywania.
Interesować nas będzie także społeczny wymiar praktyki medycznej i pytanie o sprawiedliwy sposób podziału środków przeznaczonych na opiekę zdrowotną. Na przykładzie rozmaitych regulacji i programów w dziedzinie transplantacji pokażę Państwu różnorodność i złożoność rozwiązań w tej dziedzinie. Wspólnie zastanowimy się, czy któreś z nich wydają nam się bardziej „moralne” niż inne.

Zajęcia będą łączyły w sobie elementy wykładu, ustrukturyzowanej dyskusji oraz warsztatów, na których będziemy ćwiczyć przekładanie teoretycznych treści normatywnych na język i praktykę współczesnej medycyny.
Do udziału w seminarium zapraszam wszystkie osoby, które interesują się zagadnieniami z zakresu bioetyki oraz takie, które chciałyby doświadczyć bioetyki w jej najbardziej praktycznej formie, poznać sposób, w jaki kształtuje i jest kształtowana przez praktykę medyczną.